लोकसेवा आयोगका लागि बिषयगत सामग्री - २

 

                                                                                                        

                                                            -सन्तोष पोख्रेल 

सामाजिक परिवर्तनका बिशेषताहरु

१,सामाजिकीकरण

२,विश्वब्यापी

३,परिवर्तन असमान एवं तुलनात्मक

४,नियमित

५, जटिल तथ्य

६,भबिस्यवाणी गर्न नसकिने

७,योजनावद्ध र स्वस्फूर्त दुवै

औद्योगीकरण र सामाजिक परिवर्तन

यन्त्र उपकरणको प्रयोग गरेर बढी भन्दा बढी उत्पादन गर्ने प्रक्रियालाई औद्योगीकरण भनीन्छ ।

समाजमा पारेको प्रभावहरु

 

·        Automation यान्त्रिकीकरण

·        Mass Production सामूहिक उत्पादन

·        Mass Communiction आम संचारको उपयोग

·        यातायातका साधनको दु्रत बिकास  (Faster Means transportation)

·        Recreation & Commercialized मनोरञ्जनका माध्यमहरुको  ब्यवसायीकरण

·        बिशेष दक्षतामा जोड Specialization

·        धार्मिक सहिष्णुता

·        महीलाहरुको कामको जिम्मेवारीमा परीवर्तन

·        पारीवारीक संरचना सानो हुदै जानु

·        ब्यक्तिगत लाभमा लाग्नु

 

ग्रामिण सामाजिक जनजीवनमा प्रबिधिको प्रभाव

·        परम्परागत निर्वाहमूखि कृषी प्रणलीमा सुधार,

·        ग्रामीण चेतनामा सकारात्मक प्रभाव,

·        बिशेष दक्षतामा जोड -Specialization_

·        बसाइसराइ

·        उन्नत एवं सुबिधायुक्त

·        साँस्कृतीक अतिक्रमण र विकास

औद्योगीक र ग्रामिण समाजका बिशेषताहरु

ग्रामिण समाजका बिशेषताहरु

·        संयुक्त परिवार व्यष्लत Joint Family

·        धर्ममाथी आस्था Religious belief

·        कृषी मुल ब्यवसाय Agriculture Main Occuption

·        समयको कम महत्व Less respect to Time

·        बिशेष दक्षताको अभाव (Lack OfSpecialization_

·        सामाजिक सुरक्षा राम्रो (Good social security)

·        बैकल्पीक रोजगारीको अभाव ( lack Of extra Employment )

 

औद्योगीक समाजका बिशेषताहरु

१,मानिसहरुको चाप बढी

२,आवास तथा जग्गाको अभाव र सुकुम्बासी समस्या

३, बढ्दो जनसंख्या चापका कारण यातायातको कठीनाई

४,आपराधिक गतिबिधिमा पनि बृद्धी

५,पैसाको पछी दगुर्नु

६,शिक्षित बेरोजगारहरुको संख्या बढ्नु,

७,आपसी सम्बन्धहरु विग्रनु

८,तुलनात्मक रुपमा बढी भौतिक सुख ।

सहरीकरण

सहरमा मानिसहरु केन्द्रित हुने प्रक्रियालाई सहरीकरण भनिन्छ । सहरीकरण ब्यवस्थित एवं सन्तुलीत तवरवाट हुन जरुरी हुन्छ ।

सहरीकरणका समस्याहरु

१, योजना नहुनु र भएका योजनाहरु पनि प्रभावकारी रुपमा कार्यन्वयन नहुनु,

२, जनसंख्याको चाप बढ्दै जानु

३, सरकारी कार्यालयको समन्वय नहुनु

४, फोहोर ब्यवस्थापन हुन नसक्नु

५ ट्राफिक समस्या

६, अब्यवस्थीत वसोवास बढ्नु ,